Piscine, hay còn được người dân địa phương gọi một cách dân dã là “Ao Bít Xin”, là một địa danh độc đáo từng tồn tại ở Gò Công (nay thuộc tỉnh Tiền Giang). Đây không chỉ là một công trình nhân tạo mà còn là một không gian văn hóa, một phần ký ức không thể phai mờ của nhiều thế hệ học trò, đặc biệt là những ai từng gắn bó với trường Nam Piscine. Dù ngày nay đã hoàn toàn biến mất, Piscine vẫn là một biểu tượng về một thời đã qua.
Nguồn Gốc và Lịch Sử Hình Thành
Tên gọi “Piscine” bắt nguồn từ tiếng Pháp, có nghĩa là “hồ bơi”. Địa danh này ra đời vào cuối năm 1943 khi chính quyền đương thời cho đắp một con đập tại vị trí Cầu Quan cũ, chặn một đoạn của con kinh Salicetti để tạo thành một hồ tắm công cộng. Công trình này được xem là rất quy mô và hiện đại so với các tỉnh miền Nam thời bấy giờ, với bốn bề được cẩn bậc đá sạn, nước được lấy trực tiếp từ sông và thay đổi định kỳ, đảm bảo sự trong sạch.
Sự ra đời của Piscine đã làm thay đổi cảnh quan và cả tên gọi của khu vực. Con kinh bị chia cắt, và ngôi trường Tiểu học Nam Gò Công (trước gọi là Trường Quan) nằm ngay trước hồ tắm bắt đầu được người dân gọi bằng cái tên mới: Trường Nam Piscine.
Một Công Trình, Hai Thế Giới Sử Dụng
Theo các tư liệu, ban đầu, Piscine được xây dựng như một địa điểm giải trí, tắm mát sang trọng dành cho các quan chức, binh lính Pháp và giới nhà giàu ở Gò Công.
Tuy nhiên, trong thực tế và trong ký ức của người dân, Piscine đã trở thành “thánh đường” của thanh thiếu niên và đặc biệt là các nam sinh Trường Nam. Nó biến thành một hồ bơi tự do, nơi các cậu học trò thỏa sức bơi lội, đùa giỡn sau những giờ học căng thẳng. Kỷ niệm đáng nhớ nhất có lẽ là hình ảnh những cậu học trò gói quần áo, tập vở để trên bờ và hồn nhiên tắm truồng, rồi vội vã mặc đồ chạy vào lớp khi trống trường vang lên. Sau năm 1945, một chiếc cầu ván thấp còn được bắc ngang qua hồ để làm cầu nhảy, càng làm tăng thêm niềm vui cho những buổi chiều nô đùa.
Ký Ức Tuổi Học Trò và Sự Biến Mất
Piscine không chỉ là nơi vui chơi mà còn là nơi nhiều người đã tập bơi và có những kỷ niệm “hú vía” đầu đời. Nó hiền hòa và hào phóng, là người bạn của tuổi thơ, chưa từng gây ra tai nạn đáng tiếc nào.
Tuy nhiên, theo dòng chảy của thời gian và sự phát triển đô thị, Piscine dần bị thu hẹp và biến mất.
- Năm 1948: Cầu Huyện gần đó bị đốt và sau đó bị lấp làm cống.
- Khoảng 15 năm sau khi hình thành (khoảng 1958): Đoạn kinh bên phía chợ đã bị lấp hoàn toàn để xây dựng trường học nghề và nhà cửa.
- Những thập niên sau: Phần còn lại của con kinh cũng dần bị lấp khi cầu Tây Ban Nha được xây dựng thành đường.
Cuối cùng, chính hồ tắm Piscine cũng chung số phận, bị lấp đi để nhường chỗ cho các công trình khác.
Ngày nay, địa danh Piscine đã hoàn toàn biến mất trên bản đồ Gò Công. Dấu tích vật chất của nó không còn, nhưng “Ao Bít Xin” vẫn tồn tại sống động trong các trang ghi chép, các bài hồi ký và trong tâm trí của những người Gò Công lớn tuổi. Nó là minh chứng cho một giai đoạn lịch sử đặc biệt, một biểu tượng của tuổi học trò hồn nhiên, vô tư mà các thế hệ sau này chỉ có thể biết đến qua lời kể.
(*) Tham khảo bài “Thăng trầm chợ Gò Công” của tác giả Phan Thanh Sắc
Bình luận